گرانفروشی و مجازات آن چیست؟

همه چیز درباره گرانفروشی

مقدمه

بزرگان دین مسلمانان را به درآمد و روزی حلال دعوت نموده اند و بر آن بسیار تاکید نموده اند. طبق همین تاکیدات قسمتی از قوانین اقتصادی که در جهت کسب درآمد تدوین شده است این مسئله را بسیار لحاظ نموده است.

در ساختار اداری حقوقی جمهوری اسلامی ایران سازمان تعزیرات حکومتی تلاش های بسیار در راستای جلوگیری از گرانفروشی و همچنین جلوگیری از رشد جمعیت اینگونه افراد نموده اند که یکی از این اقدامات تصویب قوانین و مجازات هایی برای گرانفروشان و محتکران می باشد. در ادامه به تعریف گرانفروشی و مجازات گرانفروشی، قوانین جرم گرانفروشی و همچنین نحوه شکایت آن می پردازیم.

 

گرانفروشی چیست؟

اکثر افراد جامعه نمی دانند که گرانفروشی فقط شامل اجناس و کالا نمی باشد زیرا طبق ماده 2 قانون تعزیرات حکومتی و همچنین ماده 57 قانون نظام صنفی گرانفروشی علاوه بر کالا شامل خدمات نیز می شود.

ماده 2 قانون تعزیرات حکومتی – گرانفروشی عبارت است از عرضه کالا و خدمات به بهای بیش از نرخ های تعیین شده توسط مراجع رسمی به طور قطعی.

ماده 57 قانون نظام صنفی – عرضه یا فروش کالا یا ارائه خدمت به بهای بیش از نرخ های تعیین شده به وسیله مراجع قضایی ذیربط.

ماده 1 قانون تشدید مجازات محتکران و گرانفروشان – گرانفروشی عبارت است از عرضه کالا به بیش از نرخ متعارف و در مورد کالاهایی که به دست دولت توزیع می شود به بیش از نرخ تعیین شده توسط دولت.

به غیر از تعاریفی که از گرانفروشی در موارد مذکور ارائه گردید اجرا ننمودن قوانین و ضوابط قیمت گذاری و انجام هرگونه عملی که منجر به افزایش قیمت کالا و یا خدمات که به ضرر خریدار شود از مصادیق و موارد گرانفروشی به حساب می آید.

 

گرانفروشی در اسلام

در قرآن کریم به صراحت واژه گرانفروشی ذکر نگردیده است ولی مباحثی مربوط به آن که با گرانفروشی مرتبط است و در آخر مقصود همان فعل گرانفروشی می باشد را بیان نموده مثلاً کم فروشی و همچنین احتکار نمودن در قرآن تصریح شده است. به عبارت دیگر ادله منع احتکار و خطاکار یا ملعون به حساب آوردن محتکر در واقع به معنی نکوهش و منع گرانفروشی است.

چون مقصود محتکر از پنهان نمودن رزق و روزی مردم، تشدید مضیقه و بالا رفتن تقاضا و همچنین بالا بردن قیمت اجناس احتکار شده می باشد.

بنا به روایتی از حضرت محمد (ص) فرد یا افرادی که موجب گرانی در بازار مسلمانان شوند عذاب جهنم نیز حق آنان خواهد بود.

امام صادق (ع) در روایتی فریب دادن شخصی که به شما اعتماد نموده و قیمت بیشتر از قیمت واقعی کالا را می دهید حرام است همچنین طبق نظر فیض کاشانی گران فروختن مال به شخصی که به شما اعتماد نموده است از مصادیق فریب دادن (غبن) می باشد و معامله باطل و حرام است.

همچنین امام خمینی و آیت الله خامنه ای گرانفروشی را در صورتی که به حد اجحاف به مشتری برسد و یا خلاف قوانین کشور باشد جایز ندانسته اند.

آیت الله سیستانی چنانچه گرانفروشی خلاف عرف و قوانین نباشد (از نظر فقهی) جایز می باشد. ولی (از نظر اخلاقی) کاری ناپسند و غیر اخلاقی می باشد.

 

تعزیرات گرانفروشی

درخصوص گرانفروشی 4 نهاد در کشور ما وجود دارد که حمایت از حقوق مصرف کنندگان را بر عهده گرفته اند که عبارتند از:

سازمان تعزیرات حکومتی

سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان

سازمان استاندارد

سازمان بازرسی کل کشور

از بین این 4 سازمان فقط دو سازمان است که نظارت بر قیمت گذاری اجناس را بر عهده دارند: سازمان تعزیرات حکومتی و سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان.

یکی از مهمترین و موفق ترین سازمان رسیدگی کننده به گرانفروشی سازمان تعزیرات حکومتی می باشد پس از پیروزی انقلاب اسلامی و اوایل جنگ تحمیلی موضوع تعزیرات حکومتی به جهت جلوگیری از تخلفات گرانفروشی و احتکار که در آن زمان توسط برخی از افراد سودجو رخ می داد پایه ریزی شد. در سال 1362 به درخواست میرحسین موسوی نخست وزیر آن زمان مجوز قیمت گذاری و مبارزه با گرانفروشی و احتکار به دولت داده شد.

یکی از مسئولیت های مهم تعزیرات، نظارت بر قیمت اجناس یا مقابله با گرانفروشی می باشد که در ماده 2 قانون تعزیرات کشور ذکر شده است.

 

شکایت تعزیرات برای گرانفروشی

بیشترین گزارش های مردمی به سازمان تعزیرات براساس اعلام مدیران این سازمان مربوط به گرانفروشی و همچنین کم فروشی می باشد ولی هموطنان می توانند در حوزه هایی مثل: عرضه خارج از شبکه، تقلب، فروش اجباری اجناس و خدمات، عدم درج قیمت روی کالا، عدم صدور فاکتور فروش، نگهداری و فروش کالای قاچاق و احتکار نمودن آن نیز شکایات و گزارشات خود را در سامانه سازمان تعزیرات ثبت نمایند.

 

نحوه ثبت شکایت گرانفروشی در سامانه سازمان تعزیرات

دو روش جهت ثبت شکایت در سامانه 135 سازمان تعزیرات می باشد:

1.تماس تلفنی با شماره 135. پس از تماس شما به اپراتور وصل شده و از آنجا شما را جهت ثبت شکایت راهنمایی می نمایند. شماره شکایت گرانفروشی 135 می باشد.

2.ثبت شکایت در سایت سازمان تعزیرات حکومتی به آدرس http://tazirat135.ir می باشد که بهتر از تماس تلفنی است که در ادامه نحوه ثبت شمایت در سایت تعزیرات را ارائه خواهیم نمود که شامل مراحل زیر می باشد:

1.در ابتدا از طریق آدرس فوق الذکر به سایت سازمان تعزیرات ورود نمایید.

2.سمت راست صفحه، گزینه ثبت شکوائیه را انتخاب نمایید.

3.بعد از ورود به صفحه ثبت شکوائیه، اطلاعات اولیه که شامل نام استان، نام شهر و همچنین موضوع شکایت که می تواند گرانفروشی، احتکار و … باشد و موضوع شکایت، شرح شکوائیه می شود.

4.بعد از وارد نمودن اطلاعات، وارد مرحله بعدی که می بایست مشخصات شاکی که اطلاعاتی مربوط به شخص شماست را وارد نمایید.

5.مرحله بعدی مشخصات متهم که همان فروشنده ای است که شما از ایشان شکایت دارید که می بایست آدرس دقیق و نام فروشگاه را درج نمایید.

6.مهمترین قسمت جهت ثبت شکوائیه دلایل و مستندات است که شامل فاکتورهای مهردار از فروشنده یا عکس و تصویری که بتواند ادعای شما را اثبات نماید.

لازم به ذکر است که هر زمان در موقعیتی قرار گرفتید که جنس به شما گران فروخته می شود حتماً از فروشنده فاکتور دریافت نمایید و یا از رسید پرداختی، تصویری خوانا داشته باشید.

7.در انتها می بایست کد رهگیری ارائه شده از طرف سامانه ثبت شکوائیه را دریافت نمایید و آن را در جای مطمئن یادداشت نمایید زیرا با این کد شما در روزهای آینده می توانید شکایت خود را پیگیری نمایید.

 

مجازات جرم گرانفروشی

طبق تعریف قانون جرم گرانفروشی یعنی فروش کالا و اجناس و همچنین خدمات موردنیاز مردم جامعه به قیمتی بیشتر از قیمت تعیین شده. چنانچه اجرای قوانین و مقررات قیمت گذاری رعایت نشود و یا اقدام به عملی که باعث افزایش قیمت اجناس، کالا و یا خدمات شود گرانفروشی محسوب شده و شامل مجازات می شود.

عنصر قانونی جرم گرانفروشی در ماده 2 قانون تعزیرات حکومتی مصوب 1376 و اصلاح آن مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام ماده 57 قانون نظام صنفی مصوب 1382 مجلس شورای اسلامی و همچنین ماده 2 قانون مجازات مرتکبان تخلف از تعرفه نرخ حمل و نقل کالا و مسافر مصوب 1367 مجلس شورای اسلامی نیز تعیین و مشخص گردیده است. عنصر مادی جرم گرانفروشی عرضه و فروش کالا، اجناس و خدمات موردنیاز مردم بیشتر از قیمت مقرر و مشخص شده است.

عنصر معنوی جرم گرانفروشی نظر به این که از جرایم مطلق می باشد و قصد عام و خاص در عنصر مادی آن مستقر می باشد و حالت مفروض دارد لذا احتیاجی به احراز آن نمی باشد.

مجازات گرانفروشی

براساس ماده 57 قانون نظام صنفی جریمه گرانفروشی باتوجه به دفعات تکرار در مدت هر سال فرق خواهد داشت که به جز جبران خسارت خریدار جریمه نقدی برابر مبلغ گرانفروشی و همچنین چنانچه تکرار شود (اگر کل مبلغ جریمه های نقدی بعد از بار سوم تخلف بیشتر از 2 میلیون ریال باشد) پارچه یا تابلو در ورودی محل کسب با عنوان متخلف صنفی، به مدت 10 روز نصب خواهد شد و چنانچه کل مبلغ جریمه های نقدی بعد از بار چهارم، تخلف بیشتر از 20 میلیون ریال باشد علاوه بر نصب بنر یا تابلو بر سر در ورودی آن با عنوان متخلف صنفی به مدت 3 ماه نیز تعطیل خواهد شد.

 

قوانین گرانفروشی چیست؟

ماده 57 قانون نظام صنفی – عرضه یا فروش کالا یا ارائه خدمت به بهای بیش از نرخ های تعیین شده به وسیله مراجع قضایی ذیربط.

ماده 1 قانون تشدید مجازات محتکران و گرانفروشان – گرانفروشی عبارت است از عرضه کالا به بیش از نرخ متعارف و در مورد کالاهایی که به دست دولت توزیع می شود به بیش از نرخ تعیین شده توسط دولت.

ماده 2 قانون تعزیرات حکومتی – گرانفروشی عبارت است از عرضه کالا و خدمات به بهای بیش از نرخ های تعیین شده توسط مراجع رسمی به طور قطعی.