یکی از موضوعاتی که در مراجع قانونی امکان اقدام قانونی و شکایت برای آن وجود دارد و ممکن است بسیاری از افراد از آن بی اطلاع باشند افترا است. افترا در لغت به معنای نسبت دادن چیزی به شخصی بر خلاف واقع است. در این مقاله به بررسی جرم افترا ، چگونگی اثبات افترا و مجازات جرم افترا میپردازیم. با نوین وکیل همراه باشید.
جرم افترا چیست؟
در قانون مجازات اسلامی جرم افترا زمانی محقق میشود که شخصی عملی مجرمانه را به شخص دیگری نسبت بدهد در حالی که واقعیت ندارد و آن شخص چنین عملی را انجام نداده است. جرم افترا به دلیل اینکه به حیثیت و آبروی اشخاص لطمه وارد میکند و اعتبار آنها را زیر سوال میبرد حساس است و به همین جهت امکان شکایت برای افراد مهیا شده است.
تعریف جرم افترا بر اساس ماده ۶۹۷قانون مجازات اسلامی
این ماده جرم افترا را اینگونه معرفی میکند: هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض با گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی اظهار کندیا با همان مقاصد اعمالی برخلاف حقیقت راساًیا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحا یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی انحاء ضرر معنوی یا مادی به غیر وارد شود یا خیر، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دوماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ضربه محکوم می شود.
تعریف جرم افترا بر اساس ۶۹۹قانون مجازات اسلامی
هر کس عالماً یا عمدابه قصد متهم کردن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می شود، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است، بگدازد یا مخفی کند یا به هر نحوی متعلق به او قلمداد کند و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب شود، پس از صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از ۶ماه تا سه سال یا تا ۷۴ضربه شلاق محکوم می شود.
انواع جرم افترا
جرم افترا در قانون به دو دسته تقسیم میشود. در ادامه به معرفی این دو نوع میپردازیم:
افترا قولی :
از طریق لفظ، رسانه، اوراق چاپی یا نطق جرمی را به شخص دیگر در مجامع نسبت می دهند که به آن افترا قولی میگویند.
افترا فعلی:
هنگامی که شخص آلات و ادوات جرم را در محل زندگی، کار شخص دیگر قرار بدهد و قصد آن افترا به شخص باشد تا موجب تعقیب جزایی او شود را افترا فعلی میگویند.
انتشار از شرایط تحقق افترا
انتشار جرم افترا از جمله مسائل مورد توجه در این جرم است. اگر شخصی متن و محتوایی حاوی افترا دیگری را در دست داشته باشد یا آن را تهیه کند اما آن را نگه دارد و مانع انتشار آن شود می توان گفت که مرتکب جرم افترا نشده است.
جرم افترا شامل عمل مورد انتساب قصاص، دیانت و تعزیرات می شود و از دیگر نکات مهم در جرم افترا این می باشد که شخص باید به طور صریح به دیگری جرمی را انتساب دهد که در این حالت جرم افترا حادث می شود.
البته نسب دادن اعمالی که در قانون مجازات اسلامی جرم شناخته نشده اند افترا تلقی نخواهند شد مانند بی نظمی، بی حیایی و… اینها مصادیق جرم افترا نیستند. اگر شخص مفتری نتواند جرمی را که نسبت داده است را به اثبات برساند، مطابق قانون شخص مفتری مجازات کیفری خواهد شد.
اجزا و ارکان قانونی جرم افترا:
- شخص به صورت واضح و به طور عیان و صریح جرمی را به شخص دیگر نسبت بدهد.
- جرم ساخته تخیلات و ذهن شخص شاکی باشد و امری پوچ و واهی می باشد.
- شخص با انگیزه لطمه به آبرو حیثیت و ضرر رساندن دیگری جرم را به او نسبت دهد.
- شاکی قادر به اثبات جرم نسبت دهنده در مرجع قضایی صلاحیت دار نباشد.
شرایط تحقق جرم افترا
برای تحقق این جرم باید شرایطی وجود داشته باشد که در این قسمت قصد داریم آنها را به طور کامل شرح دهیم.
- جرم تهمت دزدی از جمله جرم های افترا می باشد که تنها مختص افراد حقیقی می باشد و افراد حقوقی مانند شرکت ها را شامل نمی شود.
- در قانون جرم افترا عمل انتسابی باید شناخته شود در غیر اینصورت جرم افترا تحقق نمی یابد.
- در جرم افترا به حیثیت و آبروی شخص آسیب وارد می شود همچنین در این جرم شخص باید به صورت عمد و با هدف ضرر رساندن به دیگری جرم را نسبت دهد.
- باید جرم افترا را که به شخص نسبت می دهند غیر واقع و برخلاف حقیقت باشد. به طور مثال اگر شخص سارق است باید حتما عمل سرقت را انجام نداده باشد و در صورت انجام آن عمل افترا به او نسبت داده نخواهد شد. اثبات آن نیز برعهده شخص افترا زننده می باشد.
البته شخص شاکی باید عمل افترا و تهمت برخود را ثابت کند و اقدام به اثبات پاپوش خود نماید.
مجازات جرم افترا
بر اساس ماده ۶۹۷قانون مجازات اسلامی که توسط قانون کاهش مجازات حبس تعزیری اصلاح شده است، مجازات افترا شامل جریمه نقدی به مبلغ بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال می باشداما اگر افترا نسب داده شده شامل زنا و لواط باشد شخص به هشتاد ضربه شلاق نیز محکوم خواهد شد.
بر اساس ماده ۶۹۹قانون مجازات اسلامی شخص افترا زننده به ۳ماه تا ۵/۱سال حبس محکوم خواهد شد.
آیا جرم افترا قولی و فعلی قابل گذشت است؟
بله در هر دو حالت افترا یعنی هم قولی هم فعلی قابل گذشت خواهد بود و با شکایت شخص شاکی مجرم (افترا زننده )قابل تعقیب می باشد و هر گاه شخص شاکی قصد داشته باشد رضایت بدهد و از شکایت خود بگذرد تعقیب و مجازات مجرم متوقف خواهد شد.
از آنجا که جرم افترا درجه ششم محسوب می شود محکومیت ان دارای سابقه کیفری نخواهد بود.
