وصیت نامه شفاهی (لفظی) چیست؟

تعریف وصیت نامه شفاهی چیست؟

وصیت نامه های مورد تایید قانون عبارتند از وصیت نامه خودنوشت (عادی)، وصیت نامه رسمی و وصیت نامه سری. اما یکی از انواع وصیت، وصیت نامه شفاهی است که برخلاف وصیت کتبی، در هیچ جا ثبت و نوشته نشده و فقط به صورت لفظی بوده و وصیت در جمع و در حضور دیگران انجام شده است که به آن وصیت نامه شفاهی، وصیت نامه لفظی و یا زبانی نیز می گویند.

قانون وصیت نامه شفاهی یا لفظی (طبق مواد 283، 284، 285، 286 و 287 قانون امور حسبی) در زمان جنگ و یا بروز خطر مرگ فوری، بیماری های واگیردار و مسافرت در دریا، می توان با رعایت شرایطی وصیت نامه شفاهی تنظیم نمود.

افسران و افراد شاغل در نیروهای نظامی می توانند نزد یکی از افسران و در حضور دو شاهد وصیت خود را شفاهاً اعلام نمایند. و در صورت بیماری و مجروحیت، نزد رئیس بهداری و مدیر بیمارستان وصیت خود را اظهار نمایند.

در وضعیت عادی موصی می تواند در حضور دو شاهد، وصیت خود را اظهار نماید. یکی از شهود وصیت را تنظیم نموده و موصی آن را امضا می نماید. در صورتی که موصی قادر به امضا نباشد این موضوع در وصیت نامه قید می شود.

اعتبار وصیت نامه شفاهی یا لفظی

گاهی ممکن است که وصیت به صورت شفاهی صورت گیرد که به آن وصیت زبانی و یا لفظی هم گفته می شود. اما اعتبار وصیت نامه شفاهی به چه میزان است، آیا ورثه آن را تنفیذ می کنند و یا اگر تنفیذ نکنند چه اتفاقی می افتد؟

بر همین اساس در این قسمت به اعتبار وصیت نامه شفاهی می پردازیم تا شما مخاطبان گرامی متوجه شوید که میزان اعتبار وصیت شفاهی به چه صورت خواهد بود.

وصیت طبق قانون باید نوشته شود تا بتوان آن را به مرحله اجرا در آورد. طبق ماده 294 قانون امور حسبی چنانچه شخصی، وصیتی زبانی یا همان وصیت شفاهی انجام دهد و پس از فوت وی، ورثه وصیت شفاهی متوفی را بپذیرند و قبول نمایند و همه ورثه به صحت و درستی وصیت شفاهی اقرار نمایند وصیت نامه شفاهی متوفی مورد تایید و قبول می باشد.

به عنوان مثال:

 پدر یک خانواده در حضور تمامی ورثه خود، وصیت شفاهی می نماید که ثلث اموال (یک سوم) خود بعد از فوتش به یکی از ورثه داده یا صرف امور خیریه شود. با توجه به این که این وصیت صحیح بوده و اعتبار دارد و طبق شرع اسلام، قابلیت اجرا را دارد. اما اگر ورثه وی آن را قبول نکنند و نپذیرند، آن فرد که وصیت به نفع ایشان شده است (موصی له) حتی با معرفی شهود جهت شهادت دادن در دادگاه نمی تواند وصیت شفاهی را ثابت بنماید. مگر در صورتی که تمام ورثه وصیت شفاهی (لفظی) را بپذیرند و به قبول کردن آن اقرار نمایند در آن زمان است که وصیت نامه شفاهی اعتبار پیدا می کند.

یا همانطور که توضیح داده شد براساس مواد 284 و 286 قانون امور حسبی افراد نظامی و درجه داران ارتش و سپاه و بسیج می توانند در زمان جنگ و درگیری مسلحانه و همچنین در زمان عملیات نظامی یا هنگامی که زندانی و یا محاصره شده اند و هیچگونه راهی برای نوشتن وصیت سری، رسمی و عادی (خودنوشت) نیست در حضور یک نفر افسر درجه دار و دو شاهد وصیت شفاهی خود را انجام دهند.

در نتیجه طبق قانون امور حسبی وصیت شفاهی تنها در دو صورت که بیان شده اعتبار دارد.

قانون وصیت نامه شفاهی یا لفظی

در قانون امور حسبی برخی اوقات به سبب شرایط ویژه‌ای که ممکن است رخ دهد، انجام وصیت به صورت شفاهی مورد پیش بینی قرار گرفته است. براساس ماده 283 قانون ذکر شده، در موارد فوق‌العاده مانند جنگ یا خطر مرگ سریع و امراض مسری و مسافرت در دریا به این جهت که موصی قادر است به یکی از طرق ذکر در قانون (رسمی، سری و خودنوشت) وصیت کند، ممکن است وصیت به صورت شفاهی انجام گیرد که در این صورت، وصیت‌کننده یا موصی بایستی در حضور دو نفر گواه یا شاهد وصیت خود را به صورت شفاهی بیان کند.

بنابراین یکی از آن دو شاهد، اظهارات شفاهی یا وصیت وی را با مشخص کردن روز، ماه و سال و محل وقوع وصیت نوشته و موصی و شاهد آن را امضا نمایند. همچنین امکان وصیت نامه شفاهی براساس ماده 284 و 286 این قانون  برای افراد نظامی نیز مورد پیش بینی قرار گرفته است.

براساس این قانون افراد و افسران نظامی  و اشخاصی که در ارتش مشغول به فعالیت هستند، چنان‎چه جنگ شده باشد یا مامور عملیات جنگی باشند و یا در محلی زندانی یا محصور باشند که مراوده‎ای با خارج نباشد، قادرند نزد یک افسر یا هم ردیف او به با حضور دو شاهد وصیت خود را به صورت شفاهی بیان کند. البته طبق قانون وصیت نامه لفظی فقط در دو حالت ذکر شده معتبر خواهد بود. در صورتی که شرایط ذکر شده وجود نداشته باشد، افراد باید وصیت خود را براساس یکی ازحالات پیش بینی شده در این قانون و به شکل کتبی تنظیم نمایند. به همین سبب براساس ماده 291 قانون امور حسبی هر وصیتی که به ترتیب ذکر شده در قانون واقع نشده باشد، در مراجع رسمی مثل دادگاه قابل پذیرش نیست. مگر این‌که افراد ذی‌نفع در ترکه یعنی ورثه متوفی، وصیت شفافی متوفی را قبول داشته باشند.

در این مقاله موضوع وصیت نامه شفاهی مورد بررسی قرار گرفت اگر در مورد این موضوع مشکل و یا سوالی دارید می توانید از همکاران ما در مرکز حقوقی نوین وکیل مشاوره حقوقی بگیرید.