اقسام رهن مختلف و متعدد هستند و شامل رهن قرارداد، رهن تصرف، رهن مستعار، رهن قضایی، رهن قطعی، رهن دین و منفعت، رهن مکرر و رهن مضاعف میشود.
هنگامی که کسی به شخص دیگری بدهکار باشد می‌تواند وثیقه را نزد او به امانت بگذارد تا هنگامی که طلب او را بپردازد، به قراردادی که میان آن‌ها بسته میشود عقد رهن میگویند.
عقد رهن را می‌توان با توجه به شروط منعقد کرد و بعد از اینکه یکی از موارد فک رهن ایجاد شد، مال را آزاد کرد.
با توجه به اینکه مال انواع متفاوتی دارد به تبع آن رهن نیز دارای اقسام مختلفی است که در قسمت فوق آن را بیان کردیم، در این نوشتار نوین وکیل می‌خواهیم اقسام رهن را مورد بررسی قرار دهیم پس برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه شوید.
عقد رهن چیست؟
مطابق با ماده ۷۷۱ قانون مدنی عقد رهن عبارتند از: رهن عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به داین میدهد. رهن دهنده را راهن و طرف دیگر را مرتهن میگویند.
مطابق با این ماده عقد رهن به زبان ساده یعنی شخصی به شخص دیگر بدهکار باشد و تا زمان پرداخت بدهی مالی را به عنوان وثیقه در اختیار شخص طلبکار قرار میدهد اما او حق استفاده از منافع و فروش آن را ندارد مگر اینکه طرفین با یک دیگر توافق کرده باشند.
همچنین مطالعه نمایید:نمونه قرارداد رهن خانه
اقسام رهن
در این قسمت از مقاله می‌خواهیم اقسام رهن را مورد بررسی قرار دهیم.
رهن تصرف
رهن تصرف یکی از انواع رهن است که رهینه یعنی مال مورد رهن پس از اینکه که به رهن گیرنده تحویل داده شد در تصرف او می‌ماند و مرتهن می‌تواند از منافع مال مورد رهن بهره ببرد، اما پس از ادا کردن دین مرتهن توسط راهن، رهینه باید به راهن برگردانده شود و مرتهن دیگر نمی تواند از منافع مال استفاده کند.
همچنین مطالعه نمایید: لازم یا جایز بودن عقد رهن
رهن قرارداد
این رهن همان رهنی است که در قانون مدنی از آن سخن زیاد به میان آمده است و در مقابل رهن قضایی به کار می‌رود.
در مال قراردادی طرفین با یک دیگر قرارداد می‌کنند که برای مدت زمان مشخصی مرتهن می‌تواند از منافع رهینه استفاده نماید.
رهن قضایی
رهن قضایی به رهنی میگویند که مقداری از مال شخص به موجب قرار تامین دادگاه توقیف خواهد شد و مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی این مال آزاد نیست و در رهن دادگاه است.
هنگامی که شخص دین خود به دادگاه را بپردازد، می‌تواند مال را آزاد کند.
رهن مستعار
هنگامی که شخص مال فرد دیگر را عاریه بگیرید یعنی شخصی برای مدت زمان مشخص مالی را به طور رایگان استفاده کند به نحوی که استفاده اصلی آن از بین نرود.
حال شخص مال را به شخص سومی رهن بدهد این کار باعث شکل‌گیری رهن مستعار میشود.
رهن قطعی
سند رسمی شامل معامله ناقل عینی را گویند، در مقابل سند بیع شرط، رهن و معاملات با حق استرداد استعمال شده است.
رهن دین و منفعت
یکی از انواع رهن، رهن دین و منفعت است که مطابق با ماده ۷۴۴ قانون مدنی: اگر کفیل مکفول را در غیر زمان و مکان مقرر یا بر شرایطی که کرده‌اند تسلیم کند قبول آن بر مکفول‌له لازم نیست لیکن اگر قبول کرد کفیل بری میشود و همچنین اگر مکفول‌له بر خلاف مقرر بین طرفین تقاضای تسلیم نماید کفیل ملزم به قبول نیست.
بر اساس ماده بیان شده رهن دین و منفعت باطل است یعنی شخص نمی تواند دین و منفعت خود را رهن بدهد و در نهایت این نوع رهن را نمی توان از اقسام رهن به شمار آورد.
رهن مضاعف
هنگامی که شخصی مال خود را به دیگری بدهد و علاوه بر آن مال دیگر نیز دوباره به شخص رهن بدهد، در صورتی که به او بدهکار نباشد رهن دوم را مضاعف میگویند که مطابق با قانون سند رهن دوم را در رهن مضاعف سند متمم می‌نامند.
رهن مکرر
هنگامی که یک مال را موضوع عقد قرارداد، قرار دهیم قبل از فک آن رهینه را به شخص دیگری رهن بدهد رهن بعد از اولین رهن را رهن مکرر میگویند.
اقسام رهن مکرر
این رهن به دو صورت است:
- راهن در عقد رهن مکرر تصریح به رهن اول کرده است و با حفظ حقوق مرتهن اول اقدام به رهن دوم می‌کند مقصود ما از حفظ حقوق این است که طرفین رهن مکرر باید قبول کنند که ابتدا از مال طب مرتهن اول را بپردازند سپس مازاد آن برای طلب مرتهن دوم استیفاء شو، این مازاد را مازاد احتمالی می‌گوید.
- راهن اطلاعی از رهن اول به مرتهن ندارد در این صورت مرتهن دوم گمان می‌کند که مانعی برای رهن ملک نیست و اقدام به عقد رهن میگویند که به آن خیار عیب گویند همچنین راهن از آن جا که اطلاع ندارد نیازی به کسب اذن از مرتهن اول ندارد چون رهن دوم معارض با حقوق مرتهن دوم نیست و براساس قانون حقوق او محفوظ است.
در دفاتر اسناد رسمی قبل از تنظیم سند رهن دوم از مرتهن اول موافق و اجازه‌ای اخذ می‌کنند زیرا قیض در رهن شرط تحقق آن است و با رهن اول این قیض در تصرف مرتهن اول قرار گرفته است و ب و مطابق با قانون نمی توان مال دیگری را بدون اجازه به تصرف دیگری در آورد، بدین ترتیب موافقت مرتهن اول برای تنظیم سند رهن دوم الزامی است.
مطابق با قوانین مدنی هنگامی که راهن مال خود را به رهن گذاشته است برای هر باری که نزد همان مرتهن یا شخص دیگری برای بار دوم، سوم، چهارم رهن دهد این نوع رهن را رهن مکرر میگویند.
بر اساس ماده ۳۴ قانون ثبت: هرگاه مبیع شرطی از طرف بایع به استناد ماده مذکور برای دفعه یا دفعات بعد به وثیقه نهاده شود این بیع بعدی را می‌توان بیع شرط مکرر نامید و همین امر است که از تاریخ وضع ماده ٣۴ مکرر قانون ثبت بیع شرط را از صورت بیع ناقل مالک خارج کرده است.
حتما بخوانید:نمونه قرارداد رهن خانه
سخن پایانی
در این نوشتار نوین وکیل اقسام رهن را با طور کامل بیان کردیم امید است شما با خواندن این مطلب بتوانید به سوالات و ابهامات خود در خصوص اقسام رهن پاسخ دهید.
چنانچه در خصوص اقسام رهن سوالی دارید کافیست با شماره 02166901176 تماس بگیرید و سوالات خود را از کارشناسان مجرب و متخصص نوین وکیل بپرسید.
وکلای مجرب و متخصص نوین وکیل آمادگی ارائه انواع خدماتی را به صورت آنلاین و تلفنی در ار ساعتی از شبانه روز را دارند.
