امروزه پولشویی به یکی از معضلات اقتصاد کشور تبدیل شده است. پولشویی یکی از انواع جرایم اقتصادی محسوب می شود که به عنوان جرم مالی اثرات منفی بسیاری بر رشد و توسعه اقتصادی کشورها به جای می گذارد. هرچند معیار این پیامدهای منفی به سادگی امکان پذیر نیست. ولی شواهد موجود حکایت از آن دارد که این قبیل فعالیت های مجرمانه نه تنها فی نفسه برای اقتصاد زیان آور است. بلکه سبب دوام فعالیت های مجرمانه دیگری می شود. همچنین دارای تاثیرات و عواقب منفی بسیاری در زمینه های متعدد اقتصادی و اجتماعی است.
اثرات و عواقبی مانند افزایش فساد و ارتشا در عرصه جامعه، ضعیف شدن بخش خصوصی، نبود اعتماد به بازارهای مالی، کاهش درآمد دولت، تقویت منابع و شبکه مالی مجرمین. اثرات منفی این معضل سبب شده است تا حاکمیت کشورها، همگام با مراجع بین الملی، درصدد مبارزه با آن برآیند. بنابراین با تصویب قوانین و مقررات لازم و اجرایی کردن آن‌ها، ازوقوع این جرم در موسسات مالی جلوگیری کرده است. همچنین در صورت وقوع، متخلفان را شناسایی و به مراجع قضایی معرفی نمایند. از اثرات منفی پولشویی بر روی سیستم مالی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تخریب بازارهای مالی
فرار سرمایه به صورت غیرقانونی از کشور
کاهش تقاضای پول و کاهش معینی در نرخ سالانه تولید ناخالص ملی
ورشکستگی بخش خصوصی
کاهش بهره وری در بخش واقعی اقتصاد
افزایش ریسک خصوصی سازی
تخریب بخش خارجی اقتصاد
بی ثباتی در جریان نرخ های ارز و بهره
توزیع نابرابر درآمد
مراحل انجام پولشویی
پولشویی به عنوان جرمی سازمان یافته و فرا ملی شناخته شده است. امروزه نظام مالی جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه که به شکلی وسیع با آن روبه رو هستند را دچار بحران کرده است. بنابراین این جرم سازمان های بین المللی و منطقه ای را مجبور به عرصه راهکارهای مختلفی برای مبارزه و تحدید آن می کند. درآمدهای حاصل از فعالیت های نامشروع و مجرمانه پول آلوده شناخته می شوند. چنان چه در حوزه مواد مخدر و فحشا باشد پول کثیف، چنان چه ناشی از قاچاق و فرار مالیاتی باشد پول سیاه و هرگاه منشاء درآمدها رشوه و فساد مالی باشد پول خاکستری گفته می شود.
از آنجایی که بیشتر اتفاق جرایم به منظور کسب منابع مالی رخ می دهند پول های آلوده به دلیل غیرقابل دسترس بودن منشاء آن، از سوی مامورین امنیتی و پلیس، قابلیت ورود به چرخه اقتصادی را ندارد. در نتیجه رهبران جرایم سازمان یافته طی مراحلی اقدام به مخفی کردن با تغییر ظاهر منشاء مجرمانه و غیرقانونی فعالیت های خود را به منظور سهولت در بهره برداری هر چه بیشتر از آن برای اقدامات مجرمانه آتی می کنند. بنابراین پروسه موصوف، پولشویی گفته می‌شود و نتیجه آن قانونی جلوه‌گر شدن منشاء درآمد و پاکیزه شناخته شدن پول‌آلوده است.
| مقاله پیشنهادی: پولشویی چیست و چه مجازاتی دارد؟ |
مراحل تحقق پولشویی
مراحل جایگذاری یا مکان یابی و جایگیری که عبارت است از تزریق پول آلوده به سیستم مالی رسمی و تبدیل پول نقد به ابزارهای پولی مانند چک مسافرتی، حواله های پولی و غیره یعنی پول کلان توسط سپرده گذاری در موسسات مالی رسمی و غیررسمی یا ارسال پول به خارج از مرز با خرید کالاهای ارزشمند به پول خرد تبدیل می شود.
1 – مراحل مخفی سازی یا لایه چینی عبارت است:
تفکیک پول آلوده از منبع خود با هدف پنهان کردن رد، مانع از پیگیری و امکان بازگرداندن دوباره آن به چرخه جرم بدون امکان یافتن محل جغرافیایی و منبع آن. یکی از شیوه های این کار انتقال موجودی از حساب های اولیه به دیگر حساب ها در همان موسسه یا دیگر موسسات است.
2 – مراحل ادغام و یکپارچه سازی و بازگرداندن که عبارت است:
در موارد غیرقانونی. پولشویی در چهار قالب قابل شکل گیری است. اولین قالب پول شویی درونی، بدین صورت که پول آلوده در یک کشور حاصل می وشد و پول شویی نیر در همان جا شکل می گیرد. قالب دوم، پولشویی صادر شونده که پول آلوده در یک کشور به دست می آید. اما پول شویی در خارج کشور تحقق می یابد. قالب سوم، پول شویی وارد شونده که پول آلوده در دیگر نقاط جهان حاصل می شود. ولی پول شویی در درون کشور شکل می گیرد. قالب چهارم پول شویی بیرونی، بنابراین پول آلوده از دیگر کشورها حاصل و پول شویی در خارج از کشور تحقق می یابد.
| مقاله پیشنهادی: جرایم اقتصادی چیست و انواع آن |
3 – مرحله ادغام و یکپارچه‌سازی و بازگرداندن که عبارت است:
ایجاد پوشش ظاهری مشروع در قالب ایجاد موسسه‌های اقتصادی یا خریدهای کلان و بازگرداندن دوباره منابع اولیه به فعالیت در موارد غیرقانونی. پول شویی در چهار قالب قابل شکل‌گیری است: اول، پولشویی درونی؛ بدین مفهوم که پول آلوده در یک کشور حاصل می‌شود و پول شویی نیز در همان جا شکل می‌گیرد.
دوم، پولشویی صادرشونده که پول آلوده در یک کشور به دست می‌آید، ولی پول شویی در خارج از کشور محقق می‌شود.
سوم، پولشویی واردشونده که پول آلوده در سایر نقاط جهان حاصل می‌شود لیکن پول شویی در داخل کشور شکل می‌گیرد.
آخر هم پول شویی بیرونی که پول آلوده از سایر کشورها حاصل و پول شویی نیز در خارج از کشور محقق می‌شود.
اثرات پولشویی بر روی سیستم مالی
به هم ریختن بازارهای مالی
یکی از اثرات پولشویی بر روی سیستم مالی به هم ریخت بازارهای مالی است.
انتقال و جریان یافتن پول و پس اندازها بین تقاضاکننده‌ها و ارائه کننده‌ها از طریق نظام مالی یک کشور صورت می‌گیرد. اکثر اقتصاددانان معتقدند که بازارهای مالی نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی دارند. براساس اعتقاد اقتصاددانان، حتی تفاوت در عرصه خدمات از طریق بازارهای مالی موجب تفاوت رشد اقتصادی میان کشورها می شود. به صورت کلی، براساس تحقیقات افزایش خدمات مالی بهتر و کارآمدتر، رشد اقتصادی بالاتری را ایجاد می کند. بنابراین در مقابل، ایجاد مانع بر سر راه فعالیت های مالی، رشد اقتصادی را با کندی روبه رو می کند.
ثبات بازار مالی به سازگاری و تعامل میان دو عنصر عرضه کننده و تقاضاکننده منابع در آن متکی است. تغییر در رفتار این عناصر به عواملی بستگی دارد که سیاست گذاران با برنامه ریزی مناسب قادرند آن عوامل را تحت تاثیر قرار داده و از لحاظ مالی بازار را به سمتی که تمایل دارند هدایت کنند. عملیات پولشویی منابع بسیاری از پول را وارد بازار مالی می کند که این ورود منابع تابع عواملی شناخته شده و قابل مهار نیست. در اقتصادهای آزاد، ورود چنین منابع بسیاری به بازار و علاوه‌براین، خروج بی‌موقع آن موجب می‌شود که نرخ بهره تحت تاثیر قرار گیرد. در این بازارها نرخ بهره نقش کلیدی و مهم در تدوین روابط اقتصادی دارد. طبیعی است نوسانات و آشفتگی در این متغیر، متغیرهای اقتصادی دیگر را با بی ثباتی مواجهه می کند.
تخریب بازار و فرآیندهای رقابتی
عملیات پولشویی که در پایان منجز به ورود درآمدهای غیرقانونی به فعالیت های به ظاهر قانونی می شود، می تواند فعالیت های اقتصادی بخش خصوصی را که در چارچوب مقررات و قانون عمل می کنند به شکل های زیر با مشکل مواجه کند.
– مجرمان برای قانونی نمایش دادن درآمدهای غیرقانونی خود از فعالیت هی به ظاهر موجه استفاده می کنند. این فعالیت ها، که به منابع درآمدی حاصل از قاچاق و فعالیت های غیرقانونی دیگر دسترسی دارند، به آن ها اجازه می دهد که تولیدات خود را با قیمت های بسیار پایین عرضه کنند. در نتیجه، قیمت پیشنهادی آن ها برای کالا و خدمات مورد نظر می تواند حتی کمتر از قیمت تمام شده دیگر بنگاه ها باشد، ک این به بنگاه های دیگر بسیار لطمه وارد می شود.
– قابلیت ظاهری و حمایت های قابل ملاحظه از سمت دست اندکاران فعالیت های مجرمانه.
– سازمان‌یافته از این بنگاهها سبب وجود مزایای نسبی برای جذب منابع از بازارهای مالی برای این دست از بنگاهها می‌شود. بنابراین در عمل رقابت با آن ها سخت بوده و سبب خروج بنگاههای قانونی از روند فعالیت اقتصادی میگردد.
نامتناسب ساختن عرضه و تقاضا
مجرمان در این نوع از عمیلیات پولشویی به سرمایه گذاری در یک فعالیت اقتصادی اقدام می کنند. این نوع سرمایهگذاری نه برای اهداف تولید وکسب سود ناشی از تولیدات بلکه برای تامین مقاصد مجرمانه آن‌ها صورت می‌گیرد.
ایجاد عدم تعادل در تراز تجاری کشور
یکی از برنامه های مجرمان برای انتقال درآمدهای غیرقانونی به دیگر کشورها به کارگیری کانال واردات و صادرات است. بخش بسیاری از این فعالیت ها به کالاها و خدمات لوکس و غیرضرور برای رشد اقتصادی مرتبط است که به قیمت ارزان وارد کشور شده و در نتیجه بازار مصرف داخلی را به خود جذب کرده است. سرانجام سبب ورشکستگی بخش تولیدی در داخل کشور می شود.
تاثیر منفی بر توزیع درآمد
از دیگر اثرات پولشویی بر روی سیستم مالی توزیع درآمد در جامعه است. فعالیت های مجرمانه اقتصادی و به دنبال آن، عملیات پول شویی درآمد را به نفع افرادی توزیع می کند که علاقه ای برای استفاده از آن ها در بخش تولیدی و سرمایه گذری واقعی ندارند.
افزایش ریسک برای فعالیت های خصوصی سازی
مجرمان با دخالت در بازارهای مالی و شرکت در مزایده ها با پیشنهاد قیمت های بالاتر، با توجه ه میزان بالای دارایی، سعی می کنند منافع غیرقانونی خودر ا با درآمدهای قانونی ترکیب کنند. بنابراین فعالیت های خصوصی سازی را به ضرر رشد و توسعه اقتصادی جهت دهند. پس در چنین وضعیتی سیاست خصوصی سازی با موفقیت همراه نخواهد بود.
مانعی برای جهانی شدن اقتصاد
از اثرات پولشویی بر روی سیستم مالی می توان به مانعی برای جهانی شدن اقتصاد اشاره کرد. جهانی شدن یک واقعیت غیرقابل انکار بوده و باید با پیروی از سیاست مناسب به دنبال بهره گیری درست از منافع جهانی شدن باشیم، پولشویی و عملیات مربوطه این فرآیند را با مشکل مواجه می کند. ترکیب کردن منافع غیرقانونی با درآمدهای قانونی در قالب حمایت جهانی شدن اقتصاد راحت تر انجام می گیرد.
موسسه حقوقی نوین وکیل با بهره مندی از بهترین مشاورین و وکلای حقوقی در تهران آماده پاسخگویی سوالای شما کاربران عزیز است. در صورتی که نیاز به مشاوره حقوقی دارید می توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید. بنابراین مشاورین ما در صورت نیاز راهنمایی های لازم را در اختیار شما قرار می دهند.