شکایت برای گرفتن ارث چگونه تنظیم می شود؟

شکایت برای گرفتن ارث یکی از دعاوی بسیار شایع می باشد که در دادگاه های حقوقی به آن رسیدگی می شود. گاهی اوقات ورثه به دلیل اختلافات پیش آمده در تقسیم ارث به مراجع قانونی مراجعه می کنند تا از راه قانون مطالبه گر حق و حقوق خود باشند. به همین منظور این افراد جهت بررسی خواسته خود در مراجع ذیربط ملزم به طرح شکایت تحت عنوان گرفتن حق الارث هستند. در ادامه به ذکر موارد و نکات مهمی در خصوص چنین شکایتی و مراحل انجام آن خواهیم پرداخت.

مراحل شکایت برای گرفتن ارث

شکایت برای گرفتن ارث مستلزم طی کردن مراحل مشخص در دادگاه می باشد. در اولین اقدام باید تمامی مدارک و فرم های ضروری را آماده کرد. از جمله مدارک لازم برای این کار عبارتند از:

• گواهی فوت متوفی
• استشهادیه دفتر اسناد رسمی
• ارائه گواهی یا رسید مالیاتی
• اصل شناسنامه و تصویر برابر اصل
• ارائه وکالت‌نامه وکیل (در صورت نیاز)

بعد از آماده کردن این مدارک و ارائه آن ها به دادگاه، قاضی به بررسی پرونده شکایت خواهد پرداخت‌. ابتدا قاضی پرونده دستور چاپ آگهی در یکی از روزنامه‌ های کشور را صادر می نماید. این کار به منظور مراجعه افرادی که در خصوص پرونده مذکور دادخواهی خاصی دارند انجام می گیرد.

بعد از پایان مهلت مراجعه افراد دادخواه، مرحله ارزیابی شواهد و مدارک پرونده آغاز می شود. سپس خواهان و خوانده در دادگاه حضور پیدا کرده و نظرات خود را به استحضار دادگاه می رسانند. در پایان نیز دادگاه طی حکمی رای نهایی را صادر می کند.

آنچه که مطالعه خواهید نمود:

شکایت تخلیه مغازه چقدر زمان می برد؟

نکته مهم درباره طرح شکایت حق الارث

نکته حائز اهمیت در خصوص طرح شکایت حق الارث آن است که لازم است مدارک و فرم‌ های مربوطه را در مرحله اولیه تشکیل پرونده ارائه داد. این امر مانع از بروز مشکل در روند دادرسی پرونده می شود.

شکایت برای گرفتن ارث پدری

پیش از بررسی شکایت برای گرفتن ارث پدری لازم است یادآور شد که می توان در خصوص تمامی اموال به جا مانده از پدر اعم از منقول و غیرمنقول طرح شکایت کرد. زیرا ممکن است اموال به جا مانده از پدر مابین وراث به صورت مشات باشد. همچنین احتمالا وراث مایل به مشخص کردن و مفروض کردن سهم خود باشند. در چنین حالتی باید تمامی وراث که در اموال شریک هستند طرح دعوی نمایند.

البته هریک از ورثه نیز به تنهایی و به طور جداگانه قادر به طرح شکایت بابت گرفتن سهم الارث خود خواهند بود. در ادامه و بعد از ارجاع پرونده به دادگاه ذیصلاح، حاکم توافقات احتمالی وراث را مورد بررسی قرار می دهد. در صورت حصول توافق دادگاه آن را مکتوب کرده و وراث ان را امضا خواهند کرد. در غیر این صورت با حکم دادگاه کارشناس وارد عمل شده و او سهم ارث پدری میان وراث را تعیین می نماید.

قوانین مرتبط با گرفتن ارث پدری

تقسیم ارث پدر در قانون مدنی کشور به طور مشخص بررسی شده است. حال اگر شکایت برای گرفتن ارث پدری بعد از فوت پدر باشد. ارث را براساس دسته بندی ها و درجات ارث میان وراث تقسیم می نمایند. به این ترتیب که سهم هر یک از پدر و مادر وی در صورت در قید حیات بودن یک ششم ماترک خواهد بود. همچنین مابقی اموال پدر میان فرزندان و مادر فرزندان (همسر متوفی) مطابق با قانون تقسیم می شود.

شکایت از پدر برای گرفتن ارث

شکایت برای گرفتن ارث از پدر مادامی که پدر در قید حیات باشد امری منتفی است. زیرا پیش از فوت پدر مسئله تقسیم ارث تحت عنوان ماترک بی معنی بوده و فرزندان چه پسر و چه دختر نمی توانند از پدر خود برای گرفتن ارث شکایت کنند.

به‌ طور کلی موضوع شکایت از پدر تنها در زمان حیات پدر امکان پذیر است حال اگر این شکایت در خصوص سهم ارث و مطالبه آن از پدر باشد، طرح آن بنا به دلیل ذکر شده راه به جایی نخواهد برد‌. گفتنی است که وراث پیش از مرگ پدر نمی توانند بر اساس معیارهای تقسیم ارث درخواست سهم الارث خود را مطرح نمایند. با این حال گاهی پدر در زمان حیات می تواند اموالی را به نام فرزندان خود بنماید.

شکایت بابت گرفتن ارث از طرف چه کسانی قابل طرح است؟

کسانی که مجاز به شکایت برای گرفتن ارث هستند، شامل به دو دسته نسبی و سببی هستند. نسبی شامل افرادی می شوند که به موجب پیوند خونی از متوفی ارث می برند. سببی نیز شامل افرادی می شود که خویشاوندی آنها به سبب رابطه زناشویی ایجاد شده است. به طور کلی وراث نسبی شامل افراد ذیل می باشند.

• پدر، مادر، اولاد و اولاد اولاد
• اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن ها
• عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها و اولاد آن ها

نحوه دادخواست شکایت برای گرفتن ارث

تنظیم دادخواست اولین و مهم ترین اصل در شکایت برای گرفتن ارث است. این نوع دادخواست، خواسته ای است که بر اساس آن هریک از وراث مجاز خواهند بود آن را از دادگاه جهت تقسیم ارث بجا مانده از متوفی مطرح نمایند. برای تنظیم چنین دادخواستی ابتدا باید به یکی از دفاتر الکترونیکی مراجعه کرد. سپس خواسته کتبی خود و مشخصات و اطلاعات هویتی و شغل و آدرس خواهان و خوانده و شرح ستون خواسته را در متن دادخواست درج نموده و آن را به صورت الکترونیکی به ثبت رساند. بعد از ثبت دادخواست آن را به مرجع ذیربط قضایی ارجاع داده و در دادگاه مورد بررسی قرار می گیرد.

شکایت برای گرفتن ارث چقدر طول می کشد؟

مدت زمان لازم برای به سرانجام رسیدن شکایت برای گرفتن ارث به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. میزان پیچیده بودن پرونده، تعداد وراث، تعداد شکایات، پیچیدگی‌های قانونی، دیون فرد متوفی، تعارض‌های موجود میان وراث و حجم اموال باقی مانده از متوفی از جمله این فاکتورها می باشند. به طور معمول طرح شکایت تا رسیدگی به آن در دادگاه و صدور حکم قضایی در رابطه با آن به چندین ماه زمان نیاز دارد.

در صورتی که وراث در حین رسیدگی به شکایت میان خود مصالحه نمایند، روند رسیدگی قطع شده و وراث می توانند زودتر به مراحل قضایی را به پایان برسانند. با این وجود بعد از صدور گواهی انحصار وراثت و انجام مراحل قانونی تا زمانی که اموال تقسیم شود و سهم الارث وراث به آنان تحویل داده شود، ۵ الی ۷ ماه زمان خواهد برد.

هزینه وکیل شکایت برای گرفتن ارث

وکیل در قبال طرح شکایت برای گرفتن ارث و همچنین انجام امور دعاوی مبلغی را بر اساس تعرفه تعیین شده از موکل یا موکلان خود دریافت می کند. میزان هزینه مورد توافق مابین وکیل و موکل در قرارداد وکالت درگ خواهد شد. بر همین اساس موکل موظف به پرداخت مبلغ مورد توافق به وکیل است.

لازم به ذکر است در صورت عدم قرارداد وکالت و یا درج میزان هزینه در قرارداد، وکیل می تواند بر اساس نرخ مصوب و تعرفه قانونی هزینه طرح شکایت و هزینه وکالت خود را از موکل مطالبه نماید. با این حال سابقه و تجربه وکیل و همچنین مدت زمانی که وکیل جهت طرح شکایت و ارائه آن به دادگاه و پیگیری آن صرف می نماید در تعیین میزان هزینه مزبور تاثیر گذار هستند.

مزایای استفاده از وکیل جهت طرح شکایت برای گرفتن ارث

طرح شکایت برای گرفتن ارث و پیگیری آن در مراجع قضایی دارای مراحل طولانی و پیچیدگی های خاص است. به همین دلیل گاهی افراد عادی قادر به طی کردن این مراحل و مطرح نمودن خواسته خود در دادگاه نیستند. علاوه بر آن به دلیل عدم آگاهی قادر به دفاع مناسب از خواسته خود در دادگاه نمی باشند.

در چنین حالتی وجود یک وکیل باتجربه و دادن وکالت به او جهت طرح شکایت مزبور و پیگیری آن از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. همچنین مزایای بسیاری به دنبال دارد. طرح یک شکایت کامل و بی نقص، دفاع از حقوق موکل خود با استفاده از موارد قانونی، ارائه ادله کافی و محکم به دادگاه از جمله مزایای استفاده از وکیل می باشند.

 هزینه شکایت تقسیم ارث

هزینه ای که بابت طرح شکایت برای گرفتن ارث باید پرداخت شود، شامل هزینه آماده کردن مدارک و همچنین هزینه ناچیزی که بابت ثبت دادخواست در دفتر الکترونیکی دریافت خواهد شد، می باشد. حال اگر شکایت توسط وکیل تنظیم شود و افراد جهت پیگیری شکایت خود از وکیل استفاده کنند، باید هزینه بیشتری پرداخت نمایند.

در مراحل رسیدگی نیز دادگاه تنها هزینه دادرسی و هزینه دادخواست را از ورثه دریافت خواهد کرد. این هزینه نیز در همان ابتدای کار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تعیین شده و به اطلاع خواهان خواهد رسید.

شکایت مادر برای گرفتن ارث

مادر نیز بعد از فوت پدر همانند فرزندان از اموال بجای مانده از همسر خود (پدر فرزندان) ارث می برد. بنابراین او نیز همچون‌سایر وراث می تواند شکایت برای گرفتن ارث را تنظیم کرده و در دادگاه خواهان سهم الارث خود باشد.

در موارد متعددی مشاهده شده است که فرزندان حاضر به دادن سهم مادر از اموال پدر نیستند، ویا با وجود نیاز مادر حاضر به تقسیم اموال بعد از فوت پدر نمی باشند. در چنین حالتی مادر به عنوان یکی از وراث می تواند طرح شکایت نماید.

شکایت خواهر از برادر برای گرفتن ارث

در صورتی که بعد از فوت پدر اموال او در اختیار پسر قرار بگیرد و او از تقسیم اموال و دادن حق الارث خواهر خود داری کند، خواهر مجاز به شکایت برای گرفتن ارث از برادر می باشد. همچنین اگر بردار حاضر به دادن تمام سهم الارث خواهر بر اساس قانون و یا وصیت نامه قانونی متوفی ننماید، خواهر می تواند در دادگاه از او شکایت کند.

زمانی که پدر فوت می کند تمامی فرزندان اعم از پسر و دختر از اموال بجای مانده از پدر بر اساس قانون ارث خواهند برد. از این رو تخطی هر کدام از فرزندان از این موضوع و ضایع کردن حق دیگری از لحاظ شرعی و قانونی غیر قابل قبول است.

برای شکایت ارث به کجا مراجعه کنیم؟

همان گونه که سرح داده شد اولین اقدام جهت شکایت برای گرفتن ارث تنظیم شکایت یا دادخواست است. بنابراین افراد برای تنظیم شکایت باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و متن شکایت را به همراه مدارک هویتی شخص خواهان و خوانده و سایر مدارک لازم به ثبت برساند. به این ترتیب شکایت جهت رسیدگی به مراجع قضایی ارجاع داده می شود.

دادگاه ذیصلاح جهت رسیدگی به شکایت برای گرفتن ارث

بر اساس ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی، شکایت برای گرفتن ارث از هر نوع اعم از خواسته، دین یا ناراضی بودن از وصایای متوفی باشد، در دادگاه محلی که آخرین اقامتگاه متوفی در کشور بوده، مورد بررسی قرار می گیرد. البته این امر به شرطی محقق است که ترکه تقسیم نشده باشد.

حال در صورتی که آخرین اقامتگاه متوفی محرز نباشد، رسیدگی به شکایت سهم الارث باید در دستور کار دادگاه آخرین محل سکونت متوفی در ایران و یا در حوزه آن صورت بگیرد.

چه افرادی از ارث متوفی سهمی به آنان تعلق نمی گیرد؟

در میان وراث نسبی و سببی ممکن است افرادی باشند که قانونا ارثی به انان تعلق نمی گیرد. این افراد حق طرح شکایت برای گرفتن ارث را نخواهند داشت. این وراث عبارتند از:

• وراثی که قاتل متوفی باشد
• وراث کافر
• فرزندی که حاصل رابطه نامشروع باشد
• همسر، در صورت داشتن رابطه نامشروع با مردی دیگر و قسم خوردن شوهر در صحت این موضوع

نکات کلیدی در طرح شکایت برای گرفتن ارث

شکایت برای گرفتن ارث دارای قوانین پیچیده ای است. به همین دلیل در زمان تنظیم و ارائه آن به مراجع قضایی باید نکات کلیدی در رابطه با آن را مد نظر قرار داد. از جمله این نکات توجه به مواد قانونی موجود در خصوص تقسیم ارث است. به این معنی که مطالبه سهم الارث باید بر اساس قانون باشد.

نکته مهم بعدی توجه به وصیت نامه متوفی در صورت تنظیم آن توسط متوفی در زمان حیات است. در حقیقت افراد پیش از تنظیم شکایت باید این موارد را به خوبی ارزیابی کرده و بر اساس ان ها شکایت خود را مطرح نماید.

جمع بندی

در مقاله فوق به طور مفصل به بررسی شکایت برای گرفتن ارث، نحوه شکایت، معرفی مرجع مربوطه و بسیاری مسائل دیگر پرداخته شد. در پایان باید خاطر نشان کرد که بهتر است مراحل انجام این کار را به یک وکیل باتجربه و مجرب سپرد. در این صورت در کوتاه ترین زمان ممکن می توان شکایت را تنظیم کرده و مورد پیگیری قرار داد.