یکی از جرائمی که در تاریخ همیشه امنیت جامعه را به خطر انداخته است و موجب سلب آرامش و امنیت مردم شده است سرقت است. جرم سرقت پیشینه ای به طول کل تاریخ دارد و همچنین انواع مختلفی دارد. عوامل مختلفی وجود دارد که وقوع آنها ممکن است منجر به تبدیل شدن یک فرد معمولی به یک سارق شود. یکی از مهم ترین این عوامل فقر است. در این مقاله به بررسی تاثیر فقر و شرایط اجتماعی بر وقوع جرم سرقت میپردازیم.
تاثیر فقر در بزهکاری ها
پدیده ی فقر از دیرباز در کلیه جوامع بوده است؛ فقر به عنوان یک پدیده اجتماعی و اقتصادی باعث بوجود آمدن بسیاری از معضلات در جامعه شده است که ناشی از رشد و نابرابری می باشد. یکی از مهم ترین تاثیرات فقر در اجتماع بالا رفتن احتمال وقوع جرائم و بزه های مختلف است.
رابطه فقر و وقوع جرم
چند دهه اخیر دیدگاه جدیدی در میان عوام مردم بوجود آمد که فقر یکی از عواملی است که در وقوع جرم می تواند موثر باشد؛ آری تا حدودی این دیدگاه معقول است اما باید در نظر بگیریم که این دیدگاه تا چه اندازه در واقعیت می تواند صدق کند، یعنی هر فقیری را به عنوان یک مجرم احتمالی باید دید؟
بدین ترتیب باید پیشگیری های لازم برای عدم وقوع جرم را تنها در محلات فقر نشین و برای اشخاصی که از طبقه ی اقتصادی و اجتماعی پایین هستند، اعمال کنیم.
فقر مترادف با جرم و بزهکاری نیست
مسلم است که همیشه فقر، متر ادف با جرم و بزهکاری نیست و وقوع جرم تنها به علت فقر نیست و علت و معلول های گوناگونی دارد.
همه روزه در خبر گذاری ها و روزنامه ها شاهد اخبار وقوع جرم به علت های مختلف هستیم.
عوامل اجتماعی موثر در وقوع جرم
جامعه شناسان وقوع جرم را برآمده از عوامل اجتماعی می دانند که مسائل و مشکلات اقتصادی مانند فقر، تورم، اعتیاد، بیکاری، فشار های زندگی و امثال این ها زمینه های اجتماعی وقوع جرم هستند.
هر کدام از این عوامل فرد را میتواند به یک بزهکار تبدیل کند اما بزهکار متعلق به یک طبقه ی اجتماعی خاص نیست، اما بر اساس گزارش هایی که شده است احتمال بروز بزهکاری در طبقات پایین اجتماعی بسیار است. البته این احتمال بیشتر در جوامع شهری و شهر های بزرگ صدق می کند.
دو عنصر آسیب ساز و موثر در جرم سرقت
فقر و بیکاری دو عنصر آسیب اجتماعی هستند، بر اساس آمار ها ۶۰تا ۷۵درصد بزهکاری ها و آسیب های اجتماعی به علت فقر و بیکاری اتفاق می افتند. به طور کلی می توان گفت که بسیاری از فساد ها و انحرافات اجتماعی با حضور فقر آغاز شده است.
طبق برخی از دسته یافته ها و اندیشه ها ، هنگامی که اندیشه های اخلاقی و مبانی معنوی در جامعه کمرنگ شوند، فقر می تواند مبنای بسیاری از جرایم و بزهکاری ها باشد. در حقیقت زمانی که فقر با ضعف پایبندی به ارزش های اخلاقی و اجتماعی همراه شود می توان منتظر وقوع جرایم و بزهکاری ها باشیم.
سرقت چیست؟
یکی از قدیمی ترین جرم هایی که بشر علیه اموال و مالکیت افراد مرتکب می شود، جرم سرقت و دزدی است. همچنین مالکیت افراد بر اموالشان همواره در معرض خطر است.
مشارکت در سرقت و فروش اموال سرقت شده نیز جرم محسوب می شود و مجازات دارد.
امروزه دعاوی سرقت یکی از پر تکرار ترین دعاوی است که در دادگاه ها مطرح می شود و از لحاظ امنیتی نیز قابل بررسی است.
سرقت انواع مختلفی دارد که در کشور ما دو نوع سرقت تعریزی و سرقت حدی وجود دارد که با توجه به نوع سرقت مجازات در نظر گرفته می شود.
هدف سارقان از سرقت
سارق ها از سرقت هدف های مختلفی دارند اما بخش عمده ی از سارقان با هدف فروش اموال سرقت شده و بدست آوردن پول به این کار اقدام می کنند.
برخی از سارقان نیز با هدف استفاده از مال مسروق آن را دزدی می کند مانند خودرو یا قاچاق مواد مخدر یا دیگر وسایل.
معمولا سارقان هنگامی که دزدی را انجام می دهند به دنبال نقد کردن این اموال هستند . همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم غالبا هدف از سرقت بدست اوردن وجه است.
شرایط قانونی اثبات سرقت
اجرای حد سرقت با توجه به قوانین شرعی و مقررات کیفری دارای شرایطی می باشد که به شرح زیر است :
- فرد سارق باید بالغ باشد.
- سرقت در سال قحطی صورت نگرفته باشد.
- فرد سارق در حال اضطرار سرقت نکرده باشد.
- سارق بداند که عمل سرقت حرام است.
- سارق مال را به قصد دزدی برداشته است.
- مال مسروقه از اموال دولتی و وقف نباید باشد.
- سارق به سرقت وادار و مجبور نشده باشد و بداند که مال دیگری را می رباید.
افزایش سرقت به دلیل فقر
نوسانات اقتصادی و قیمت ها و معاش ها تاثیر زیادی در ارتکاب جرایم مالی دارد،اگر شرایط اقتصادی جامعه به گونه ای باشد که اکثریت مردم از نظر اقتصادی در وضع مطلوب باشند جرایم بر ضد اموال مانند سرقت، در جامعه کاهش می یابد.
فقر همیشه جرم زا نیست
به طور کلی فاصله طبقات که میان فقیر و غنی همچنین تفاوت آنها در برخورداری از امکانات رفاهی از جمله عواملی است که افراد طبقه پایین را ترغیب به انجام یک جرم می کند. با علم این که فقر اقتصادی نیز در بزهکار شدن افراد فقیر نقش دارد اما نمی توان در مجموع گفت که همه ی افراد فقیر بزهکار هستند.
جلوگیری از وقوع جرم سبقت
با توجه به مسائلی که در بالا مطرح کرده ایم برای جلوگیری از وقوع جرم سبقت و دیگر جرم ها باید چاره ای اندیشید.
در گام اول باید به فکر زدودن زوایای فقر در جامعه باشیم که در قسمت زیر چندین راهکار موثر در این زمینه را بیان خواهیم کرد.
- کنترل جمعیت
- ایجاد شغل
- زمینه های ایجاد شغل مبتنی بر آموزش و یادگیری مهارت
- جلوگیری از مهاجرت های بی رویه روستا نشینان به شهر
- شناسایی عمیق فقر در جامعه
- بررسی تعداد فقرا و جمعیت زیر خط فقر در جامعه
- تامین بودجه و درآمد حداقلی برای تامین نیاز های مردم
- بررسی علل فقر اقشار فقیر
- شناسایی نیازها و کمبود های آنها و تلاش برای رفع فقر
- تنظیم سیاست ها و برنامه های اجرایی هدفمند برای افراد زیر خط فقر
هر کدام یک از عوامل فوق به کاهش فقر و آسیب های پیرامونی آن کمک می کند می بایست به عمل و اجرای ان توجه کرد.
