همه چیز در مورد خیانت در امانت

جرم خیانت در امانت یکی از مهم ترین جرایمی است که علیه اموال و مالکیت صورت می گیرد. بنابراین این جرایم در امور روزمره مردم جامعه ما قابل انکار است. این نوع جرم هم جنبه خصوصی و هم جنبه عمومی دارد و حتی در صورت گذشت شاکی خصوصی، مجازات تعزیری همچنان پایدار خواهد ماند و غیرقابل تعلیق است.

خیانت در امانت چک ضمانت حسن انجام کار

زمانی که بین اشخاص، قراردادی بسته می شود که در آن قرارداد یکی از طرفین باید فعلی را انجام دهد و احتمال این که به تعهد خود عمل نکند وجود دارد، طرف دیگر قرارداد جهت انجام کار، چکی را به عنوان تضمین حسن انجام کار دریافت می کند و در متن قرارداد قید می نماید.

در صورتی که متعهد قرارداد به عهد خود وفا نکرد طرف دیگر می تواند با پرداخت هزینه دادرسی، چک تضمین حسن انجام کار را در دادگاه حقوقی مطرح نماید تا جبران خسارت از ایشان شود.

اما چنانچه طرف مقابل به تعهد خود عمل نماید و طرف دیگر چک را مطالبه کند، این عمل جرم خیانت در امانت بوده و شخص متعهد می تواند با ارائه مدارک و اسناد دال بر انجام تعهد خود ایشان را به جرم خیانت در امانت محکوم نماید.

خیانت در امانت باربری (خیانت در امانت متصدی حمل و نقل)

زمانی که متصدی یا مامور ایشان از روی عمد، مالی که به علت حمل و نقل به وی سپرده شده را از بین ببرد یا مفقود نماید و یا آن را صاحب شود به ظاهر عمل ایشان خیانت در امانت بوده و طبق قانون تعزیرات قابل تعقیب کیفری می باشد. اما قانون مجازات عاملین متخلف در امر حمل و نقل کالا مصوب 1367/01/23 مسئولیت کیفری اشخاصی که در امر حمل و نقل کالا، جرمی را مرتکب می شوند را یک عنوان کیفری خاص مطرح و مجازاتی غیر از قانون تعزیرات را بیان نموده است.

قانون مجازات عاملین متخلف در امر حمل و نقل کالا مصوب ۲۳ فروردین ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی

‌ماده ۱ – متصدی شرکت ها، مؤسسات، بنگاه‌ های حمل و نقل و رانندگانی که مسئول حمل کالا به مقصد می‌ باشند، چنانچه عمداً آن را به مقصد‌ نرسانند، علاوه بر جبران خسارت وارده به صاحب کالا (‌در مثلی مثل و در قیمتی قیمت) به حبس از ۲ تا ۵ سال یا جریمه نقدی معادل ۱۰ تا ۲۰ برابر ‌قیمت کالا محکوم می ‌شوند و در صورت تکرار جرم مذکور به حداکثر مجازات فوق محکوم خواهند شد.

مقاله پیشنهادی: خیانت در امانت چیست و مجازات خیانت در امانت به چه شکلی است؟

‌ماده ۲ – هر کس اموال و کالاهای مذکور در ماده فوق را با علم و اطلاع، تحصیل یا مخفی یا قبول نموده و یا مورد معامله و یا مورد استفاده دیگری‌ قرار دهد و یا با آن مؤسسه یا شرکت یا بنگاه و راننده به هر نحو همکاری نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال و جبران خسارات وارده به صاحب کالا‌ محکوم می‌ شود. در صورتی که متهم معامله اموال مزبور را حرفه خود قرار داده و یا مرتکب تکرار جرم مزبور شده باشد به حداکثر مجازات مقرر در این ‌ماده ضمن جبران خسارات وارده به صاحب مال محکوم می ‌شود.

‌ماده ۳ – هر کس تمام یا قسمتی از کالاهای یاد شده در ماده یک را در حین حمل و نقل سرقت نماید هر گاه سرقت جامع شرایط حد محارب یا ‌سرقت نباشد به حبس از ۲ تا ۵ سال و جبران خسارات وارده به صاحب کالا محکوم می‌ شود.

‌تبصره – 

رعایت امکانات و شرایط خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب در موارد فوق الزامی است.

‌ماده ۴ – در صورت وجود عین کالا در مورد فوق، کالای مزبور باید به صاحبش مسترد گردد.

‌ماده ۵ – چنانچه متهم برای اولین بار مرتکب یکی از اعمال مذکور در مواد فوق شده باشد و دادستان در موارد غیر مهم تشخیص دهد با وعظ یا ‌توبیخ یا تهدید یا اخذ تعهد تأدیب خواهد شد با اعمال یکی از موارد تأدیب فوق پرونده را ضمن انعکاس به وزارت راه و ترابری بایگانی می ‌نماید. ‌دادگاه نیز در صورت طرح پرونده در دادگاه حق اعمال مراتب بالا را به تشخیص خود دارد.

‌قانون فوق مشتمل بر ماده پنج ماده و یک تبصره در جلسه علنی روز سه‌شنبه بیست و سوم فروردین ماه یک هزار و سیصد و شصت و هفت مجلس‌ شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۶۷/۲/۱۹ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.

در این قانون علاوه بر جبران خسارت، مجازات نیز در نظر گرفته شده است. زیرا جهت مطالبه خسارت وارده به علت جرم نیازی به دادخواست حقوقی جداگانه نیست و فقط با درخواست آن و اعلام میزان خسارت، قاضی اقدام به صدور حکم خواهد نمود و همانند جرم سرقت و اختلاس که نیاز به تقدیم دادخواست ندارد.

مقاله پیشنهادی: اختلاس چیست و چه مجازاتی دارد؟

خیانت در امانت سیم کارت

 

گاهی ممکن است که شخصی سیم کارت خود را به صورت امانت نزد کسی گذاشته باشد و شخص امین بدون اجازه مالک سیم کارت از آن استفاده نماید. در این مواقع دو حالت پیش می آید اول این که شخص امین فقط از سیم کارت استفاده نموده یا از اینترنت آن و هیچگونه عمل مجرمانه ای مرتکب نشده است. حالت دوم این است که شخصی از سیم کارت دیگری استفاده نموده و مرتکب جرایمی مانند توهین، فحاشی و یا مزاحمت و غیره می شود.

در حالت اول جرمی صورت نگرفته است اما در حالت دوم مسئولیت کیفری جرایم مذکور بر عهده مالک سیم کارت می باشد مگر اثبات نماید که ایشان مرتکب جرایم نبوده و شخص دیگر است، در هر صورت قانون مالک سیم کارت را مسئول می داند.

نحوه شکایت خیانت در امانت سیم کارت

ماده 674 قانون مجازات اسلامی اشعار می دارد: هرگاه اموال منقول و غیر منقول یا نوشته ‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌ اجرت، به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

طبق ماده مذکور چون سیم کارت مالیات و ارزش اقتصادی دارد در نتیجه مال محسوب می شود و چون مالک، سیم کارت را به طور امانت به امین سپرده است تا سپس آن را مسترد نماید.  امین طبق ماده مذکور از سیم کارت به ضرر مالک آن استفاده نموده می توان به جرم خیانت در امانت از امین شکایت نمود.

خیانت در امانت شراکت (شریک)

گاهی ممکن است که افراد در حین کسب و کار دچار مشکل و اختلافاتی شوند احتمال دارد که شرکا مالی یا کالایی را به یکی از شرکا سپرده تا با آن عملی مشخص را انجام نماید. اما ایشان آن عمل موردنظر را انجام نداده و آن مال را به شرکا دیگر مسترد نمی کند، در این خصوص لازم است تا توضیحات مختصری برای شکایت خیانت در امانت شریک داده شود.

شرایط اثبات خیانت در امانت شراکت (شریک)

1. مال مذکور حتماً باید به صورت امانت به شریک سپرده شده باشد.
2. مال مذکور باید توسط مالک قانونی که همان شرکا می باشند به امانت نزد شریک گذاشته شده باشد.
3. مال مذکور که به صورت امانت گذاشته شده، باید با سوءنیت شریک و به ضرر شرکا که همان مالکین می باشند، استعمال، تلف، تصاحب ونیز مفقود شده باشد.

البته لازم به ذکر است چنانچه ثابت شود که شریک برای حفظ منافع شرکت و یا به جهت جلوگیری از ضرر شرکا آن مال را استعمال نموده باشد جرم خیانت در امانت محقق نشده است.

خیانت در امانت در شورای حل اختلاف

در خصوص طرح شکایت جرم خیانت در امانت باید توجه داشت که در حال حاضر جهت صلح و سازش جرایم قابل گذشت. ابتدا به ساکن به شورای حل اختلاف مستقر در دادسرای محل وقوع جرم ارجاع شده و چنانچه سازش حاصل شد. شورای حل اختلاف گزارش اصلاحی صادر می نماید و آن قطعی و لازم الاجرا می باشد.

در غیر این صورت پرونده به دادسرا جهت رسیدگی ارجاع شده و اگر اتهام وارده و دلایل کافی باشد قرار جلب دادرسی صادر و به دادگاه کیفری جهت صدور حکم مجازات ارسال می شود.

در صورت کافی نبودن دلایل و عدم توجه اتهام متهم قرار منع تعقیب صادر و به شاکی ابلاغ می گردد که ظرف 10 روز قابل اعتراض در دادگاه کیفری 2 می باشد.

در دادگاه کیفری تا ختم دادرسی شاکی می تواند دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم را تقدیم همان شعبه کیفری نماید و شعبه مکلف است رسیدگی نماید و در صورت وارد بودن حکم به پرداخت ضرر و زیان همزمان با حکم کیفری صادر نماید.

اگر دادخواست به هر دلیلی تقدیم نشود، دادگاه کیفری فقط اقدام به صدور حکم محکومیت می نماید و شاکی باید مستقلاً دادخواست حقوقی مطالبه ضرر و زیان خود را اگر کمتر از مبلغ بیست میلیون تومان باشد شورای حل اختلاف و بیشتر از بیست میلیون تومان در دادگاه حقوقی قابل رسیدگی است.

مقاله پیشنهادی: جرایم اقتصادی چیست و انواع آن

خیانت در امانت توسط حسابدار شرکت

گاهی ممکن است مدیرعامل شرکت، چک سفید امضایی را نزد حسابدار شرکت به صورت امانت گذاشته تا مشخصات شخصی را که از شرکت طلب دارد در چک مذکور درج کرده و آن را به شخص طلبکار تحویل نماید. اما حسابدار شرکت چک را در وجه خود نوشته و سپس چک رو وصول نماید. در اینجا عنصر مادی جرم خیانت در امانت محقق شده است. در اینگونه موارد مدیرعامل باید اثبات نماید که چک سفید امضا به طور امانت نزد حسابدار بوده تا بتواند طرح شکایت جرم خیانت در امانت بنماید. اثبات این امر می تواند از طریق شاهد یا رسیدی که از حسابدار می گیرد باشد.

ماده 673 قانون مجازات اسلامی – هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق به دست ‌آورده سوء‌استفاده نماید به 6 تا 18 ماه حبس‌ محکوم خواهد شد.

خیانت در امانت امین اموال (خیانت در امانت حافظ اموال)

طبق ماده 674 قانون مجازات اسلامی که بیان می دارد: هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته ‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی ‌اجرت، به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از 3 تا 18 ماه محکوم خواهد شد.

چنانچه امین اموال، مال سپرده شده را تصاحب، تلف، استعمال و مفقود نماید که باعث ورود ضرر به مالک اموال شود جرم خیانت در امانت محقق شده است. مرتکب جرم خیانت در امانت باید عمداً استعمال، تلف، تصاحب و مفقود نمودن مال به امانت سپرده شده انجام داده باشد و به قصد ضرر رساندن به مالک مال یا متصرف قانونی باشد. صرف مسترد ننمودن مال نیست بلکه باید مرتکب، سوءنیت نیز داشته باشد.

خیانت در امانت حق العمل کار

ماده 370 قانون تجارت – اگر حق ‌العمل‌ کار نادرستی کرده و مخصوصاً در موردی که به حساب آمر قیمتی علاوه بر قیمت خرید و یا کمتر از قیمت فروش محسوب ‌دارد مستحق حق ‌العمل نخواهد بود. به علاوه در دو صورت اخیر آمر می‌ تواند حق‌ العمل ‌کار را خریدار یا فروشنده محسوب کند.

تبصره – دستور فوق مانع از اجرای مجازاتی که برای خیانت در امانت مقرر است نیست.

خیانت در امانت دلال

ماده 349 قانون تجارت – اگر دلال برخلاف وظیفه خود نسبت به کسی که به او ماموریت داده به نفع طرف دیگر معامله اقدام نماید و یا برخلاف عرف تجارتی ‌محل از طرف مزبور وجهی دریافت و یا وعده وجهی را قبول کند مستحق اجرت و مخارجی که کرده نخواهد بود به علاوه محکوم به مجازات مقرر‌برای خیانت در امانت خواهد شد.

خیانت در امانت مدیر تصفیه

ماده 440 قانون تجارت – محکمه در ضمن حکم ورشکستگی یا منتهی در ظرف پنج روز پس از صدور حکم یک نفر را به سمت مدیریت تصفیه معین می ‌کند.

ماده 555 قانون تجارت – اگر مدیر تصفیه در حین تصدی به امور تاجر ورشکسته وجهی را حیف و میل کرده باشد به مجازات خیانت در امانت محکوم خواهد ‌شد.

خیانت در امانت کارت عابر بانک

چنانچه کارت عابر بانک خود را نزد شخصی به صورت امانت مثلاً به دلیل این که مبلغی را برای شما جا به جا نماید یا آن کارت عابر بانک را به شخصی دیگر تحویل نماید. اما از آن سوءاستفاده کرده و به ضرر شما استفاده نموده و یا آن را مسترد نمی نماید یا مفقود کرده و یا از بین برده باشد، شما می توانید طبق ماده 674 قانون مجازات اسلامی از ایشان شکایت جرم خیانت در امانت نیز مطرح نمود. اما قبل از هر اقدامی بخش ابتدایی جرم خیانت در امانت را مطالعه فرمایید.  چنانچه به توضیحات بیشتری نیاز داشتید با نوین وکیل تماس حاصل فرمایید.

خیانت در امانت در وکالت بلاعزل

امکان دارد شخصی وکالت بلاعزل را تنظیم نماید و در وکالت نامه قید کند که فلان مال من را به فروش برسان حتی به خود، در این فرض اگر وکیل مال را به نام خود یا هر شخصی انتقال نماید و ثمن (پول) معامله را به موکل مسترد ننماید جرم خیانت در امانت محقق نشده است. بنابراین فقط می توان از طریق مراجع قضایی به صورت حقوقی طی دادخواست مطالبه ثمن معامله به طرفیت وکیل پیگیری نمود که ابتدا اگر اظهارنامه ای خطاب به ایشان فرستاده شود بهتر است.

اما اگر در متن وکالتنامه انتقال به خود قید نشده باشد چنانچه مال را خود تصاحب کرده باشد و عمداً و با سوءنیت نیز این عمل را انجام داده باشد جرم خیانت در امانت محقق شده است.

خیانت در امانت زمین کشاورزی (خیانت در امانت محصولات کشاورزی)

گاهی ممکن است شما زمین کشاورزی خود را به طور امانت در اختیار کسی قرار دهید تا در آن کشاورزی نماید و سود حاصل از آن را با شما شریک باشد. اما شخص یا زمین یا محصولات به دست آمده از آن را تصاحب کند و یا شاید عمداً و با سوءنیت باعث تلف شدن محصولات کشاورزی شود. در این صورت جرم خیانت در امانت محقق شده است و می توان طرح شکایت خیانت در امانت نمود.

اما گاهی ممکن است که صاحب زمین مجاور زمین شما (همسایه) و یا هر فرد دیگر بدون اذن و اجازه شما به زمین ورود کرده و آن را متصرف شده و در آن کشاورزی می نماید. در این جا جرم تصرف عدوانی محقق شده و جرمی به نام خیانت در امانت مصداق ندارد و باید در مراجع قضایی طرح شکایت جرم تصرف عدوانی بنمایید.

خیانت در امانت در قانون انحصار وراثت (خیانت در امانت وارث)

ماده 11 قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب 1309/07/14 اشعار می دارد: هرگاه متصرفین مال متعلق باشخاص مجهول ‌الوارث و یا مدیونین باشخاص مزبور بعد از انقضاء مدتی که بموجی ماده ۶ مقرر ‌است مال و یا دین و یا منافع حاصله از آن را مطابق تبصره ماده مذکور به دولت تسلیم و یا تادیه ننمایند به مجازاتی که به موجب قوانین جزائی برای‌ خیانت در امانت مقرر است محکوم خواهند شد.

در صورتی که متصرف یا مدیون شرکت باشد مدیر شرکت و یا شعبه آن که متصرف و یا مدیون است مسئول اجرای مقررات تبصره ماده ۶ بوده و در‌صورت تخلف به مجازات مذکور فوق محکوم خواهد شد.

براساس این ماده اموال اعم از منقول و غیرمنقول مجهول الوارث در نزد متصرفان آنان در حکم امانت است. اگر از تاریخ فوت متوفی ظرف 10 سال نسبت به اموال منقول و 20 سال نسبت به اموال غیرمنقول، شخصی از وراث ادعایی نکند، اموال مذکور متعلق به دولت خواهد بود. اما اگر متصرفان اموال را به دولت تحویل ندهند به جرم خیانت در امانت محکوم خواهند شد.

خیانت در امانت وجه نقد (پول)

اگر شما پولی را به کسی به عنوان امانت بسپارید امین موظف نیست عین همان پول را به شما برگرداند.

 فرض کنید به شخصی مبلغ یک میلیون تومان چک مسافرتی به عنوان امانت بدهید. اما وی در زمان استرداد مبلغ یک میلیون تومان اسکناس ده هزار تومانی به شما پرداخت نماید. وی مرتکب جرم خیانت در امانت نشده زیرا در اصل مبلغ یک میلیون تومان را به شما بازگردانده است و تکلیف بیشتری در این خصوص ندارد.

اما اگر از استرداد یک میلیون تومان که به عنوان امانت به وی سپرده شده خودداری کند و شما هم این مبلغ را مطالبه کرده باشید، وی مرتکب جرم خیانت در امانت گردیده است.

خیانت در امانت وکیل

امکان دارد شما به دلایل گرفتاری و یا مسافرت خارج از کشور و یا کهولت سن قادر نباشید تا نسبت به خرید و فروش اموال خود اقدام نمایید و تصمیم می گیرید. شخص مورد اعتمادی را وکیل خود کنید و با حضور در دفترخانه رسمی وکالت فروش ملک یا خودرو خود را به وی می سپارید. اما شخص وکیل از اعتماد شما سوء استفاده کرده و اموال شما را (ملک یا خودرو) فروخته و یا به خود انتقال می دهد. اما از استرداد مبلغ آن به شما امتناع می نماید. در این صورت اگر شما برای وکیل اظهارنامه ای مبنی بر استرداد وجه (ثمن) ارسال نمودید و وکیل از استرداد ثمن خودداری نمود، شما می توانید برعلیه وکیل شکایت خیانت در امانت مطرح نمایید.

در صورتی که نیاز به خدمات حقوقی دارید می توانید با کارشناسان ما در موسسه حقوقی نوین وکیل تماس بگیرید.